Santiago Moreno, purofesa akazara wePlant Biotechnology- Biology Dhipatimendi, achangobva kutora basa rekutungamira UPM Plant Germplasm Bank (UPM-PGB). Anotaura mabasa maviri akakosha munzvimbo ino, iri muEscuela Técnica Superior de Ingeniería Agronómica, Alimentaria y de Biosistemas (ETSIAAB).
Kutanga, kuchengetedza zvipenyu zvakasiyana-siyana, se "hwaro hwemamiriro akanaka ecosystem". Chechipiri, kusimudzira kufambira mberi kwesainzi "kuti tinzwisise zviri nani zvezvirimwa genetic zviwanikwa uye kusimudzira kwakasimba kwechikafu nekurima". Uyezve, Muzvinafundo Moreno anoyeuchidza kubatana kwemabasa aya maviri eSustainable Development Goals (SDGs) anosimudzirwa neUN: Dzivirira, dzorera uye kusimudzira ecosystem uye, kupedza nzara.
Santiago Moreno, purofesa akazara wePlant Biotechnology- Biology Dhipatimendi
Kukosha kwe UPM-PGB kunotanga nenhoroondo yayo. Yakanga iri yekutanga pasi rose kuita nyanzvi yembeu dzomusango.
Chokwadi, yakaberekwa muna 1966, ine Cruciferae mhuri yemiti yemusango iyo Muzvinafundo César Gómez Campo akashandisa sehwaro hwebasa rake rekutsvagisa. Kusikwa kwayo kunouya pamakore ebudiriro yakanaka yekuberekesa zvirimwa, pane yainzi shanduko yegirinhi. Pakasvika nguva iyoyo, kwakanga kuchitova nechido mukuchengetedza mbeu dzemarudzi anorimwa; kutaura zvazviri, mabhanga akati wandei akanga agadzirwa nechinangwa ichi munyika. Purofesa Gómez Campo paakaita dura rembeu rekutanga pasi rose remhuka dzomusango, akanga asiri kungoziva chete kukosha kwembeu dzemhuka dzomusango asiwo kushanda kwadzo kunokwanisa kuuchika mbeu.
Ndeapi maunganidzwa anonyanya kukosha? Bhengi rinochengeta mhando ngani?
Wild crucifers, zvechokwadi ndiyo inonyanya kuzivikanwa pasi rose muunganidzwa. Kwete chete makabheji, radishes, turnips nemasitadhi ndeyemhuri iyi asiwo nhamba isingaperi yemhuka dzesango, kusanganisira Diplotaxis (wall-rocket) inoratidzira minda yedu nemaguta yero mukutanga kwechirimo. Iyo UPM-PGB inounganidza imwe yeakakura akaunganidzwa emusango crucifers pasi rese aine angangoita mazana mashanu emarudzi uye anopfuura 500 ekuwedzera. Nekuda kweukama hwadzo nemarudzi akarimwa ataurwa pamusoro apa, mazhinji emhando idzi ane humwe hunhu hwakawedzerwa.
Kune zvakare inozivikanwa yechipiri inozivikanwa muunganidzwa wezvipenyu kubva kuIberian Peninsula, Balearic Islands uye Macaronesia dunhu, iro rinosanganisira Canary Islands archipelago. Chirongwa cheArtemis chakabvumira kushandiswa kwekuunganidza uku makore mashomanana gare gare, muna 1973. Chinangwa chayo chaiva chekuunganidza nekuchengetedza mhodzi dzemarudzi edu anogara kwenguva refu. Mazuva ano anosvika mazana matatu emarudzi emarudzi akachengetwa mubhangi.
Iko kubatanidzwa kuchiri kuenderera mberi here, kana kuti inventory yakavharwa?
Kunyangwe bhajeti uye kuderedzwa kwevashandi kunokanganisa kubatanidzwa, izvi zvinoramba zviripo nekuda kwezvikonzero zviviri zvakakosha. Chekutanga, kuchine zvakawanda zvinonakidza zvinhu zvisipo muUPM-PGB. Semuenzaniso, kumiririrwa kwemarudzi emhuri yeCruciferae kunoshamisa, asi kumiririrwa kwevanhu vakasiyana-siyana vanogadzira mhuka imwe neimwe haina kunaka. Nyaya iyi inova yakakosha sezvo vapfuri [vakanangana nekuwana mhando dzine hunhu hwakapfuura idzo dzagara dziripo] dzimwe nguva vanogona kuwana majini ekufarira mukusiyana kwemukati mezvinhu zvemusango.
Chechipiri, bhanga iri, senhengo yeCollection Network yeNational Programme yePlant Genetic Resources, rinoshanda pamwe chete mukukudza zvisungo zvepasi rose zvakaitwa nenyika yedu maererano nekuchengetedza zviwanikwa zvezvirimwa uye kutonga kwepasi rose kwechikafu nekurima.
Verenga chinyorwa chizere pa www.upm.es