Muna Ndira 2016 pandakatanga basa iri, ndakazvimisira zvibodzwa zvakati kuti ndiite. Chimwe chazvo chaiva chekusvika kuburikidza nemagariro evanhu kune vanhu vasingabatanidzi mubhizinesi rekurima michero, ma berries nemiriwo, kuti vape tsananguro pamusoro pezvinhu zvakakosha kune horticulture. Iwe haugone kukunda chikafu chinorimwa chemuno chemhando yepamusoro zvekuti chinowana mubairo mumisika yedu yekunze!
Kurima chikafu chatinoda kuti tichengetedze hutano hwedu kuri kungouya chete nhasi. Covid yakatarisa zvakare ruzhinji rwepasi pane kukosha kwekudya chikafu chine hutano. Kuno kuNew Zealand, mamiriro ezvinhu haana kusiyana. Iko kugona kwekukura kukuru kwemuchero wedu, berry uye kugadzirwa kwemiriwo ndeyechokwadi. Kusvika pakukwanisa uku kunodzivirirwa nehuwandu hwemitemo. New Zealanders nepasirese varikuda zvirimwa zvedu.
Ivhu, mvura, kuchengetedzwa kwevashandi uye biosecurity zvinhu zvakakosha pakurima chikafu. Zvadaro pane kudiwa kwekuvandudza, kuburikidza nemhando itsva uye nzira itsva dzekukura dzinokurudzira mvura yakachena uye kugadzirisa mamiriro ekunze. Zuva nezuva, tinotarisana nehondo yekuchengeta ivhu rine zvibereko zvakanyanya kuti rikure, dzimba dziri kudyarwa nekukurumidza kupfuura muriwo.
Mvura yave kuita chinhu chinotyisa muNew Zealand, nyika iyo 80% yemvura inodonha kubva kudenga inoyerera ichienda kugungwa. Sei makanzuru neHurumende vasiri kutungamira zvirongwa zvinodikanwa zvekuchengeta nekutora vanhu? Zvichida pachava nechimwe chiito ikozvino kuti dhorobha reNew Zealand rakatarisana nedambudziko remvura?
Kudzikira kweHurumende pasi pevashandi venguva pfupi vanoenda kune dzimwe nyika uye kuchengetedza miganhu yeRecognized Seasonal Employer (RSE) Pacific yevashandi chirongwa chiri kutadzisa zvakananga kukura uye kugona kwekurima kurima nekudyara vanhu. Covid akatidzidzisa kuti kuchengetedza New Zealand yakadzivirirwa kubva kuzvirwere uye hutachiona pamuganhu kwakakosha. Asi kunyangwe nemiganhu yakavharwa, zvipembenene zvitsva zviri kupinda muNew Zealand.
Ipapo tinouya kutsvagiro nekusimudzira, ichiteverwa nehunyanzvi hwekuchinjisa kuvarimi. Tinoda tsvakiridzo iyi kuti tirambe tichikwikwidzana mumisika yepasi rose, uye kuti tiite mipiro yedu kumvura yakachena uye kugadzirisa mamiriro ekunze. Izvo zviri kuferefetwa uye mari yekutsvagisa iyoyo inoda kutariswa zvakare nekukurumidza. Pamusoro pezvimhingamipinyi izvi kuwedzera kuri pachena kwekutevedzwa kuri kuitwa varimi nevarimi.
Nevanokwanisa uye nyanzvi yechikwata cheHortNZ, ndapedza makore mashanu akawedzera kuwedzera ndichishanda pane imwe neimwe yenyaya idzi kuti ndivandudze mamiriro evarimi uye semhedzisiro, ese emaruwa. Kangaidziko yedu ndeyokuti kazhinji, fambiro mberi inononoka, inononoka zvikuru kupfuura yainofanira kuva.
Chimwe chinonetsa kuwana kucherechedzwa kwekurima horticulture uye kubatsira kwairi kwete kuhupfumi chete - isu tiri NZ $ 7 bhiriyoni indasitiri - asiwo rutsigiro rwedu munharaunda dzekumaruwa uye hutano hwenyika. Imwe yemishandirapamwe yeHortNZ yandakatora yaive kugadzira nyika yekwakabva kunyora zvinodiwa zviri pamutemo muNew Zealand. Icho chinodiwa nemutemo mumisika yedu yese yakakosha kunze kwenyika uye zvave kwemakore akawanda. Mushandirapamwe uyu wakatanga mukutanga kwe2000s uye makore ari pasi pemakumi maviri gare gare, New Zealand ichange yave ichida zviri pamutemo nyika yekwakabva kunyora mazita.
Nekuda kwezvikonzero zviri pamusoro apa kuti neBazi rePrimary Industries, mhuri yedu yekurima horticulture iri kushanda kuti igadzire nzira yakabatana yekuvandudza mutemo muHurumende nemaindasitiri. Isu tinofanirwa kupinda muchikwata chimwe chete kuti tigone kuita mutsauko nekukurumidza sezvinobvira. Kuvandudzwa kwekuchinja kwemitemo kunotora makore makumi maviri kungave kunatsiridza chaiko! Kuvandudzwa kweiyi nzira yakabatana iri kuitika pari zvino. Isu tinofanirwa kuita basa iri nekuti takatarisana nematambudziko anhasi, matambudziko anotevera ari kutouya kwatiri.
Kudyara kukuru kubva kune-yakanyanya kupfuma pasirese kuri kuenda mukugadzira chikafu nehurongwa hwekudya. Zvino makore apfuura, kudyara muhurongwa hwechikafu kwaive kunosvika US$0.5 bhiriyoni. Gore rino mari iyi inonzi inosvika US$20 kusvika US$25 billion. Chinangwa chiri pakurima chikafu chese chinodiwa nevanhu pedyo nekwavanogara sezvinobvira, kuwedzera pfungwa yekurima kwakatwasuka kuti ibatanidze zvirimwa zvemiti nemidzi.
Iri idambudziko rakananga kuzvirongwa zvedu zvekutengesa kunze zvakabudirira zvikuru uye zvakakosha. Ndinotenda kuti pachagara paine nzvimbo yepamusoro yezvekudya zveNew Zealand zvakarimwa, asi kuchengetedza nzvimbo iyoyo, Hurumende neindasitiri zvichafanira kushanda pamwechete kuti zvigadzirise matambudziko. Ndipo panouya kuvandudzwa kwenzira yakabatana yekuvandudza nzira. Iine basa rakakosha kuona kuti New Zealand horticulture ine ramangwana rakabudirira.
Mukuvhara, ndinotenda munhu wese anobatanidzwa mukurima kwekurima nerutsigiro rwavo, Bhodhi reHortNZ nevashandi nekundipa mukana wekuita mupiro, uye iwe muverengi nekuverenga zvandanyora.
Iyi haizove yangu yekupedzisira blog, asi ibhuku rangu rekupedzisira seHortNZ's Chief Executive. Mutsivi wangu, Nadine Tunley, anotora chigaro musi wa14 Chikumi. Ndine chokwadi chekuti uchapa Nadine mwero wakafanana wetsigiro nekurudziro yawandipa. Ini handisi kuzorasika kune chikamu sezvo ndiri kuchengetwa kwechinguva kuti nditsigire indasitiri yebasa remwaka uye ramangwana rechirongwa cheRSE. Saka ndichange ndichikuona padhuze, kunyangwe mune imwe nzvimbo.